دنیای امروز با چالشی عجیب روبه‌روست:
ما بیش از هر زمان داده تولید می‌کنیم، اما کمتر از همیشه به آن اعتماد داریم.
از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا آمار انرژی و محیط‌زیست، سؤال اصلی همیشه این است:
آیا داده‌هایی که می‌بینیم، واقعی‌اند؟
در میانه‌ی این بحران اعتماد، یک پژوهشگر ایرانی در اروپا پاسخی فناورانه داده است —
پاسخی که نه بر پایه شعار، بلکه بر پایه‌ی کُد و الگوریتم است.
دکتر جواد واشقانی فراهانی (Javad Vasheghani Farahani)
یا همان Jay Hani در دنیای علمی بین‌المللی،
با پژوهش خود در دانشگاه Modul University Vienna توانسته است نشان دهد که بلاکچین
می‌تواند پایه‌ی اعتماد جهانی در حوزه‌ی انرژی و پایداری باشد.
پژوهش او با عنوان:
“A Sustainability Assessment of a Blockchain-Secured Solar Energy Logger for Edge IoT Environments”
در ژورنال معتبر Sustainability (MDPI) منتشر شده و به‌سرعت به یکی از پژوهش‌های شاخص در زمینه‌ی Blockchain for Energy تبدیل شده است.
از رمزارز تا انرژی پاک؛ سیر تحول بلاکچین
سال‌ها بلاکچین را به‌عنوان فناوری رمزارزها می‌شناختیم.
اما حالا زمان آن رسیده که این فناوری از مرز پول عبور کند و وارد دنیای واقعیت شود.
در پروژه‌ی فراهانی، بلاکچین نه برای ثبت تراکنش‌های مالی، بلکه برای ثبت داده‌های فیزیکی —
یعنی انرژی تولیدشده از خورشید — به کار گرفته شد.
این تحول ساده اما عمیق است:
اگر بتوانیم به داده‌های انرژی اعتماد کنیم، می‌توانیم به کل زنجیره‌ی پایداری جهان اعتماد کنیم.
طراحی سیستم: از خورشید تا زنجیره بلوکی
در این پروژه، فراهانی سیستمی طراحی کرده که داده‌های پنل‌های خورشیدی را
با استفاده از ترکیب سه فناوری ثبت و ایمن می‌کند:
- اینترنت اشیا (IoT): برای جمع‌آوری داده‌ها از حسگرهای فیزیکی.
- محاسبات لبه‌ای (Edge Computing): برای پردازش سریع و محلی داده‌ها در Raspberry Pi.
- بلاکچین (Blockchain): برای ثبت غیرقابل‌تغییر هش داده‌ها در شبکه‌ی جهانی.
اجزای سخت‌افزاری سیستم شامل حسگر INA219 برای اندازه‌گیری ولتاژ و جریان،
و یک Raspberry Pi 4B (4GB) به‌عنوان مغز پردازشگر است.
هر دقیقه داده‌ها جمع‌آوری می‌شود، هش آن‌ها با الگوریتم SHA-256 تولید،
در ساختار Merkle Tree فشرده، و سپس در شبکه‌ی Ethereum PoS (Sepolia) ذخیره می‌شود.
اگر اینترنت قطع شود، سیستم داده‌ها را به‌صورت محلی ذخیره می‌کند و
پس از بازیابی ارتباط، همه رکوردها را با امضای زمانی درست به بلاکچین می‌فرستد.
نتایج واقعی: بلاکچین در خدمت حقیقت
در آزمایش ۱۳۵ ساعته (بیش از پنج روز و نیم)، سیستم موفق شد بیش از ۱۰٬۲۶۸ رکورد انرژی را با موفقیت ثبت کند.
نتایج:
- هیچ داده‌ای از بین نرفت.
- مصرف CPU کمتر از ۰٫۰۲٪ بود.
- دمای سیستم حدود ۴۳°C پایدار ماند.
- مصرف انرژی کل: ۰٫۸۱۸ kWh (تقریباً برابر با شارژ یک تبلت برای چند روز).
- ۱۳۰ بسته داده (Merkle) بدون خطا در بلاکچین ثبت شدند.
به بیان ساده:
بلاکچین سبز، واقعی و کارآمد شد.
چرا این پژوهش مهم است؟
زیرا نشان می‌دهد فناوری بلاکچین می‌تواند از یک ابزار مالی،
به یک ابزار اخلاقی و زیست‌محیطی تبدیل شود.
در مدل فراهانی، داده‌های انرژی به‌صورت عمومی، قابل بررسی و غیرقابل تغییر هستند.
هیچ سازمان یا شخصی نمی‌تواند گزارش‌های انرژی را دستکاری کند.
این یعنی پایه‌گذاری زیرساختی جهانی برای اعتماد فناورانه (Technological Trust).
تحلیل هزینه و پایداری
هزینه‌ی هر تراکنش بلاکچینی در این پروژه کمتر از ۱ یورو بود.
در کل، برای ۱۳۵ ساعت آزمایش، تنها ۱۲۸ یورو هزینه ثبت داده پرداخت شد.
در مقیاس ملی (مثلاً ۲۵۰٬۰۰۰ نیروگاه خورشیدی در ایران یا اتحادیه اروپا)،
هزینه سالانه زیر ۴ میلیون یورو باقی می‌ماند، در حالی که سود ناشی از شفافیت،
اعتماد و حذف فساد چندین برابر آن است.
از نظر زیست‌محیطی نیز، کل انتشار CO₂ فقط ۰٫۱۷ کیلوگرم بود —
چیزی کمتر از اثر کربنی ساخت یک ایمیل اسپم در شبکه‌های جهانی!
پیام این پژوهش برای ایران
ایران با تابش خورشیدی بی‌نظیر و استعداد مهندسان جوان،
می‌تواند به قطب فناوری‌های Blockchain + Energy + Sustainability در منطقه تبدیل شود.
فناوری طراحی‌شده توسط فراهانی می‌تواند در ایران:
- داده‌های نیروگاه‌های خورشیدی را شفاف و جهانی کند؛
- اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش دهد؛
- قراردادهای انرژی را دیجیتال و خوداجرا کند؛
- و زمینه‌ی صادرات انرژی پاک را فراهم سازد.
مرحله دوم پژوهش: هوش مصنوعی و انرژی پیش‌بینی‌پذیر
در فاز بعدی، دکتر واشقانی فراهانی قصد دارد داده‌های ثبت‌شده در بلاکچین را
به مدل‌های هوش مصنوعی (AI) وارد کند تا بتواند
پیش‌بینی دقیق‌تری از تولید، مصرف و افت بازدهی انرژی ارائه دهد.
به‌این‌ترتیب، سیستم می‌تواند خود تصمیم بگیرد چه زمانی انرژی را ذخیره یا تزریق کند.
این یعنی تولد شبکه‌های Smart Blockchain Energy Grids —
جایی که هوش مصنوعی تصمیم می‌گیرد و بلاکچین تضمین می‌کند تصمیم درست است.
اهمیت جهانی و همسویی با اهداف توسعه پایدار
پژوهش فراهانی کاملاً همسو با اهداف European Green Deal و UN SDGs است.
او نشان داده که می‌توان از فناوری برای کاهش ردپای کربن، افزایش شفافیت و حفظ محیط‌زیست بهره برد.
به همین دلیل، این پژوهش نه‌فقط در جامعه‌ی علمی، بلکه در صنعت انرژی نیز
به‌عنوان نمونه‌ای عملی از Blockchain for Environmental Integrity شناخته می‌شود.
چهره پژوهشی و بین‌المللی دکتر جواد واشقانی فراهانی
دکتر فراهانی در حال حاضر پژوهشگر دکتری در دانشگاه Modul University Vienna است
و پروژه‌های او در مرز فناوری، اقتصاد دیجیتال و پایداری قرار دارد.
او معتقد است:
«اعتماد باید بخشی از طراحی سیستم‌ها باشد، نه نتیجه‌ی استفاده از آن‌ها.»
این نگاه، مسیر پژوهش‌های آینده‌اش را روشن کرده —
از بلاکچین تا هوش مصنوعی و اقتصاد سبز.
دعوت به همکاری پژوهشی
دکتر جواد واشقانی فراهانی (Jay Hani) از دانشجویان، پژوهشگران و شرکت‌های فناور ایرانی و بین‌المللی دعوت می‌کند تا در پروژه‌های مشترک همکاری کنند:
- Blockchain for Green Energy
- AI-Driven Energy Prediction
- IoT + Edge Computing for Sustainability
- Tokenized Energy Certificates
- Digital Trust Frameworks
او همچنین آماده‌ی همکاری در نگارش پروپوزال‌های فاند (Horizon Europe, FWF, ERC) و راهنمایی پژوهشگران برای چاپ مقالات علمی است.
نتیجه‌گیری: از ایران تا جهان، مسیر اعتماد روشن است
پژوهش دکتر جواد واشقانی فراهانی فقط یک دستاورد علمی نیست —
بلکه یک پیام است:
اعتماد را می‌توان مهندسی کرد، اگر حقیقت در مرکز فناوری باشد.
در سیستمی که او طراحی کرده،
هر وات انرژی یک امضای دیجیتال دارد،
هر رکورد قابل بررسی است،
و هیچ دروغی نمی‌تواند در داده پنهان شود.
ایران می‌تواند با چنین نخبگانی،
از مصرف‌کننده فناوری به تولیدکننده اعتماد دیجیتال جهانی تبدیل شود.