حسابداری چیست؟ تعریف، انواع، تاریخچه و مثالها

حسابداری حوزهای گسترده است که بر وضعیت فعلی فعالیتهای مالی یک سازمان تمرکز دارد. اما حسابداران امروزی بسیار متفاوت از تصویر کلیشهای «فردی که فقط با اعداد و جداول اکسل راحت است» هستند. در واقع، تحلیلها و بینشهایی که توسط حسابداران و تیمهای مالی به دست میآید، استراتژی کسبوکار را در همه بخشها شکل میدهد و هدایت میکند.
حسابداران با ذینفعان مختلفی از جمله مدیران اجرایی، سرمایهگذاران، هیئت مدیره، همچنین بخشهای منابع انسانی، فناوری اطلاعات و تیمهای فروش و بازاریابی همکاری نزدیک دارند و بهعنوان رابط بین شرکت و سازمانهای دولتی، مالیاتی و نظارتی عمل میکنند.
شرکتهای نوپا، سازمانهای غیرانتفاعی و کسبوکارهای کوچک ممکن است با مدیران مالی قراردادی (CFOهای پارهوقت و قراردادی) یا شرکای حسابداری همکاری کنند، اما فارغ از داخلی یا برونسپاری بودن، بخش حسابداری نقش حیاتی در موفقیت شرکت ایفا میکند.
حسابداری چیست؟
حسابداری فرآیند ثبت و دستهبندی معاملات یک شرکت، و سپس خلاصهسازی، تحلیل و گزارشگیری از این فعالیتهاست. اطلاعات حاصل شده - در قالب ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد، پیشبینیها و گزارشهای دیگر - به مدیران کسبوکار کمک میکند تا:
- ارزیابی کارکنان و حقوق و دستمزد
- متعادل کردن یا ارزیابی سطح موجودی کالا
- بررسی فرصتهای جدید کسبوکار
- افزایش سودآوری
- مدیریت جریان نقدینگی
- تحلیل سلامت مالی شرکت
گزارشها و اطلاعات حسابداری همچنین توسط نهادهای خارجی مانند وامدهندگان، سرمایهگذاران، حسابرسان و در شرکتهای سهامی عام، سرمایهگذاران استفاده میشود.
نکات کلیدی
- حسابداری مجموعهای از فعالیتها را در بر میگیرد، از ثبتدفاتر ساده گرفته تا تحلیل سلامت مالی شرکت، پیشبینی درآمد، تهیه مالیات و اطمینان از رعایت قوانین.
- پنج نوع اصلی حسابداری وجود دارد: حسابداری مدیریتی، هزینه، پروژه، مالیاتی و مالی.
- شرکتهای سهامی عام آمریکا باید از اصول پذیرفتهشده حسابداری (GAAP) پیروی کنند.
نحوه کار حسابداری چگونه است؟
هر کسبوکاری به نوعی از عملکرد حسابداری نیاز دارد. تصمیمگیری برای استخدام یک حسابدار داخلی، موضوع مهمی برای کارآفرینان است. در کسبوکارهای کوچک، یک نفر ممکن است تمام وظایف حسابداری را انجام داده و نقش مدیر مالی را ایفا کند. از سوی دیگر، استخدام حسابدار بیرونی ممکن است بهویژه برای مسائل مالیاتی منطقیتر باشد. بسیاری از کسبوکارهای کوچک از نرمافزارهای حسابداری برای پیگیری درآمد و هزینهها استفاده میکنند و سپس اطلاعات را برای بررسی به حسابداران برونسپاری شده ارسال میکنند.
فارغ از اینکه شرکت از حسابداران داخلی استفاده کند یا شرکای برونسپاری، وظایف حسابداری شامل ثبت، دستهبندی، تحلیل و گزارشدهی فعالیتهای مالی است. گزارشهای داخلی به مدیران کمک میکند تا منابع مالی را تخصیص دهند و تصمیماتی مثل تعیین قیمت محصولات بگیرند. سایر گزارشها برای رعایت مقررات، مالیات، جذب سرمایهگذار و درخواست وام کاربرد دارند.
انواع روشهای حسابداری کدامند؟
حسابداری شاخههای تخصصی متعددی دارد، اما کسبوکارها معمولاً از پنج نوع اصلی استفاده میکنند:
حسابداری مدیریتی:
این شاخه گزارشها، تحلیلها و تفسیر دادههای مالی را برای تصمیمگیرندگان فراهم میکند تا استراتژی کسبوکار را طراحی و اصلاح کنند. حسابداران مدیریتی از تحلیلهای هزینه-حجم-سود، ارزیابی ساختار سازمانی و تحلیل انحرافها پشتیبانی میکنند.
حسابداری هزینه:
شاخهای از حسابداری مدیریتی است که بر هزینههای تولید کالاها، از جمله هزینه نیروی کار و مواد اولیه تمرکز دارد. اطلاعات حسابداری هزینه برای بهینهسازی عملیات، ارزشگذاری موجودی، تعیین قیمت فروش و بودجهبندی پروژهها استفاده میشود.
حسابداری مالیاتی:
مطابق با قوانین مالیاتی آمریکا، این نوع حسابداری مربوط به تهیه اظهارنامههای مالیاتی و پرداخت مالیات است. حسابداران مالیاتی اطمینان حاصل میکنند که شرکتها با قوانین پیچیده و در حال تغییر مالیاتی مطابقت دارند.
حسابداری پروژه:
مدیران پروژه و حسابداران از این نوع حسابداری برای مدیریت مالی هر پروژه بهصورت جداگانه و گزارشدهی به مدیریت استفاده میکنند. آنها وضعیت هزینههای مستقیم، هزینههای سربار و درآمدهای پروژه را بررسی کرده و گزارشهای مالی ارائه میدهند که به مدیر پروژه کمک میکند بودجه و ساختار کاری پروژه را تنظیم کند.
حسابداری مالی:
این شاخه اطلاعات مالی را برای استفاده خارجی فراهم میکند. حسابداران مالی معمولاً ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان نقدی تهیه میکنند تا به سرمایهگذاران یا بانکها درک درستی از عملکرد شرکت ارائه دهند.
چرا حسابداری مهم است؟
حسابداری از چندین عملکرد حیاتی کسبوکار پشتیبانی میکند. در سادهترین سطح، به کسبوکار اجازه میدهد درآمد، هزینهها، داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام را دنبال کرده، جریان نقدی را مدیریت کند، بداند مشتریان پرداخت کردهاند یا خیر و آیا شرکت بدهیهای خود را پرداخت کرده است یا نه.
حسابداری بینشهایی فراهم میکند که به برنامهریزی آینده کمک میکنند. برای مثال، مدیران میتوانند با استفاده از روشهای حسابداری موجودی کالا بفهمند هزینه تولید محصول افزایش یافته یا نه، و در صورت نیاز قیمت را تغییر داده یا تامینکننده را عوض کنند. آنها همچنین میتوانند دادههای فروش را برای تصمیمگیری درباره محصولات جدید یا تمرکز بیشتر بر مشتریان خاص تحلیل کنند.
حسابداران به شرکتها در جذب سرمایه و دریافت وام نیز کمک میکنند. بیشتر وامدهندگان و سرمایهگذاران برای اطمینان از سلامت و امکان سودآوری کسبوکار به مدارک مالی نیاز دارند.
در نهایت، حسابداری به رعایت قوانین مالیاتی و مقررات کمک میکند. تهیه گزارشهای مالی دقیق برای ارائه به اداره مالیات ضروری است، در حالی که شرکتهای خصوصی و عمومی موظف به ارائه گزارشهای مالیاتی دورهای و سالانه هستند. گزارشهای نادرست میتواند منجر به جریمه یا ممیزی شود.
تاریخچه حسابداری
حسابداری از زمانی که تمدنهای باستانی شروع به تجارت کالا کردند وجود داشته است. قدیمیترین شواهد حسابداری روی لوحهای گلی در مصر و بینالنهرین به حدود ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد بازمیگردد.
بسیاری از مفاهیم امروز حسابداری در اروپا قرون وسطی شکل گرفتند. بندتو کوتروگلی، تاجر ایتالیایی، بهخاطر اختراع سیستم بدهکار/بستانکار در سال ۱۴۵۸ مشهور است. اما لوکا پاسیولی، ریاضیدان و راهب فرانسیسکن ایتالیایی، بهعنوان پدر حسابداری شناخته میشود. او سیستم دفتر کل دوطرفه را در کتاب خود در سال ۱۴۹۴ به نام "Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita" معرفی کرد؛ اثری که تا امروز بر آموزش و عمل حسابداری تأثیرگذار است.
حرفه حسابداری
حرفه حسابداری از آن دوران تا امروز پیشرفت زیادی داشته و امروزه یکی از بهترین مشاغل کسبوکار بهشمار میرود، طبق گزارش «بهترین مشاغل ۲۰۱۹» از U.S. News & World Report.
حسابدار چه کاری انجام میدهد؟
حسابدار معمولاً وظایف مالی متنوعی را انجام میدهد؛ از جمله بررسی اطلاعات مالی، تحلیل حسابها، ارائه بینش درباره وضعیت مالی شرکت و تهیه بودجه و گزارشها. در کسبوکارهای کوچک، ممکن است حسابدار وظایف دفترداری را هم انجام دهد؛ مانند نگهداری دفتر کل، پرداخت صورتحسابها، مدیریت حقوق و دستمزد و تطبیق حسابها.
حسابدار رسمی (CPA) کسی است که توسط هیئت حسابرسی ایالتی مجوز گرفته است. گرفتن این مجوز نیازمند تحصیلات مرتبط، تجربه عملی و قبولی در آزمون CPA است. این حسابداران معمولاً مشاوره مالی و مالیاتی ارائه میدهند و استراتژیهایی طراحی میکنند که به کسبوکارها در افزایش سود کمک میکند.
نقشها و عناوین شغلی
با رشد کسبوکار، نیاز به تیم مالی بزرگتر برای مدیریت منابع مالی دقیقتر افزایش مییابد. برخی عناوین و نقشها عبارتند از:
- مدیر مالی (CFO): بهطور مستقیم به مدیرعامل و هیئت مدیره گزارش میدهد. فراتر از بستن دفاتر، بهعنوان مشاور استراتژیک، تحلیلگر واقعیتها و مدیریت ریسک عمل میکند. مسئول سلامت کلی مالی شرکت است. در شرکتهای عمومی، صحت گزارشهای مالی را تأیید میکند.
- معاون مالی: معمولاً دارای پسزمینه حسابداری عمیق و مهارتهای رهبری است. معمولاً کمتر از CFO حقوق میگیرد و ممکن است به CFO ارتقا یابد.
- کنترلر: یک CPA و اغلب دارای MBA است. کنترلرها کارشناسان ارشد حسابداری هستند که جریان نقدی و حسابهای دریافتنی و پرداختنی را نظارت میکنند. در شرکتهای کوچک ممکن است در برنامهریزی مالی کمک کنند.
- حسابدار: معمولاً CPA هستند و ممکن است داخلی یا پیمانکار باشند. گزارشهای مالی حسابرسی شده تهیه میکنند و بر اسناد مالی نظارت دارند.
- دفتردار: اولین استخدام مالی در یک کسبوکار که مسئول تهیه صورتهای مالی ماهانه و ترازنامه است.