پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر در مرکز توجه جهانی قرار گرفته و «مکانیسم ماشه» به‌عنوان ابزار بازگشت خودکار تحریم‌ها، وارد مرحله‌ای حساس شده است. کشورهای اروپایی عضو برجام—بریتانیا، فرانسه و آلمان—اعلام کرده‌اند که ایران از تعهدات هسته‌ای خود عدول کرده و فرآیند فعال‌سازی این مکانیسم را آغاز کرده‌اند.

مکانیسم ماشه، بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، به‌گونه‌ای طراحی شده که در صورت نقض جدی توافق، تحریم‌های پیشین بدون نیاز به رأی‌گیری مجدد و بدون امکان وتو، بازگردند. این ویژگی، آن را به ابزاری قدرتمند و غیرقابل توقف در ساختار حقوقی برجام تبدیل کرده است.

در مقابل، چین و روسیه تلاش کرده‌اند با ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای، اجرای ماشه را شش ماه به تعویق بیندازند تا فرصت بیشتری برای مذاکره فراهم شود. اما برخلاف خود مکانیسم ماشه، این پیش‌نویس نیازمند رأی‌گیری در شورای امنیت است و با احتمال وتوی آمریکا یا بریتانیا مواجه است. بنابراین، مسیر تعویق بسیار محدود و پرچالش خواهد بود.

ایران نیز هشدار داده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متوقف خواهد کرد. این هشدار نشان می‌دهد که فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند پیامدهایی فراتر از حوزه دیپلماسی داشته باشد و بر ثبات منطقه‌ای و اقتصاد جهانی تأثیر بگذارد.

در مجموع، مکانیسم ماشه نه‌تنها یک ابزار حقوقی، بلکه به نقطه‌ای تعیین‌کننده در آینده روابط ایران با جهان تبدیل شده است؛ ابزاری که فعال شدن آن می‌تواند فصل تازه‌ای از تنش‌های بین‌المللی را رقم بزند.